Hoe gaan extreme milieus om met verandering? Voorbeelden uit de Antarctische Zee en de diepzee

Deze lezing is onderdeel van de permanente vorming Milieu, door de Universiteit Gent. Het is de derde lezing van Module 1 'Zee en kust: een ecosysteem voor mens en dier'

Download as iCalendar

Voordracht 1 'De planeet Diepzee: ongekend maar reeds bedreigd'

Meer dan 50% van het aardoppervlak is zeebodem en bevindt zich op een diepte van meer dan 3000 meter, waarvan het grootste gedeelte nog nooit is geëxploreerd. De diepzee, gekenmerkt door een grote diversiteit aan habitats en soorten, heeft dan ook nog veel geheimen prijs te geven.

Met uitzondering van chemosynthetisch gestuurde habitats zoals de hydrothermale bronnen en de methaanbronnen, zijn diepzeegemeenschappen afhankelijk van de primaire productie in de bovenste waterlagen. Fytodetritus afkomstig uit de fotische zone, en in mindere mate ook dierenkarkassen, zouden de belangrijkste voedselbronnen vormen voor het benthos van de diepzee. Dit materiaal zinkt naar de bodem in een tijdspanne van enkele dagen tot weken.

Klimaatsveranderingen beïnvloeden niet alleen oceaanstromingen en de chemische samenstelling van het zeewater, maar kunnen ook sterke verschuivingen in de fytoplanktonbloei in de hand werken. Dit kan verstrekkende gevolgen hebben voor het benthos dat afhankelijk is van voedseltoevoer vanuit de bovenste waterlagen waar de primaire productie plaatsgrijpt.

Tijdens deze voordracht wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste kenmerken en processen in de diepzee. Verder zal ook aandacht gegeven worden aan belangrijke dreigingen zoals de impact van klimaatsveranderingen op diepzee-ecosystemen.

Voordracht 2 'How do extreme environments cope with change? A focus on Antarctica'

Global warming is an ongoing process which causes are still under discussion. Mean air temperatures have been risen around the globe and some regions of the planet such as the poles are experiencing the bigger effects.

Antarctica is a so called 'extreme environment' where the most extreme parameter of the ecosystems, both terrestrial and marine, is the very low temperatures. The lowest ever measured air temperature in the Antarctic continent was as low as -89.2°C (Vostok station) and only some coastal areas, such as the Antarctic Peninsula, can experience summer peaks above the freezing point 0°C.

Despite this seemingly uncomfortable conditions for a rich wildlife, Antarctica hosts one of the most beautiful and diverse biological communities of our Earth with whales, seals, penguins and loads of other marine benthic animals (such as sea urchins, sea stars, anemones) which inhabit these sometimes desolated landscapes and sea bottoms.

The Antarctic ecosystem is an almost untouched ecological entity where the extremely perfect adaptations that its animals have developed through millions of years of "isolated" evolution, make these organisms not only of very high biological interest to scientists, but they represent an inestimable patrimony for all human kind because of their high biodiversity and their astonishing beauty.

Since Antarctica separated from South America, 35 millions of years ago, its ecosystems went through several glaciations and de-glaciations era, and these events normally followed geological time scales, which means they alternated every "X" thousands of years.

Some studies nowadays state that the rate of change of temperatures has never been as fast as the one we are experiencing during the recent and so feared global warming. A crucial question then arises: how is the global warming going to affect the Antarctic ecosystems and biota? Are these species going to adapt, evolve or totally disappear?

This presentation will try to give you an idea of what an ecosystem is, how it works, what is climate change about in Antarctica and what is known up to now regarding the effects it may have (or already has) on the antarctic animal species.