Uitbuiting natuur leidt tot massaal uitsterven van soorten en afnemende leefbaarheid op aarde

Een groot deel van de natuur wereldwijd is al door menselijk handelen verwoest, en wat resteert gaat hard achteruit als gevolg van destructief landgebruik, klimaatverandering, overbevissing, vervuiling en invasieve soorten. Tot een miljoen planten- en diersoorten dreigt hierdoor komende decennia uit te sterven. Dat staat in een rapport onder auspiciën van de Verenigde Naties dat maandag in Parijs werd gepubliceerd.

Dit First Global Assessment Report on Biodiversity and Ecosystem Services werd dit weekend vastgesteld door het VN-biodiversiteitspanel IPBES. Het is de wetenschappelijke basis voor een nieuw biodiversiteitsverdrag dat volgend jaar moet worden afgesloten door de 132 lidstaten van de VN-Conventie over Biodiversiteit (CBD) uit 1992, de tegenhanger van het VN-klimaatverdrag uit datzelfde jaar.

De verwoesting van de biodiversiteit vormt een minstens even grote bedreiging voor de mensheid als de opwarming van de aarde, zei IPBES-voorzitter Robert Watson vorige week bij de aftrap van de conferentie in Parijs. Natuur en biodiversiteit zijn onmisbaar voor ons voedsel, ons water, onze medicijnen en zelfs onze veiligheid en sociale cohesie.

Schoon drinkwater

Het 1.800 pagina’s dikke VN-rapport schetst een somber beeld van de vele manieren waarop de mens de natuur plundert en haar ecosysteemdiensten (de baten die de levende natuur de mens oplevert) ondermijnt. Meer dan 75 procent van het land, 40 procent van de oceanen en 50 procent van rivieren zijn gedegradeerd door ontbossing voor landbouw en veeteelt, door mijnbouw, verstedelijking, infrastructuur en visserij. Slechts 13 procent van het land en 23 procent van de oceanen is nog min of meer onaangetast. Meer dan 20 procent van de landbouwgrond is verarmd.

Ook vervuiling van ecosystemen eist zijn tol. Zo wordt wereldwijd meer dan 80 procent van het afvalwater niet gereinigd, en wordt naar schatting elk jaar 300 tot 400 miljoen ton aan zware metalen en andere giftige stoffen in het milieu gedumpt, als gevolg waarvan bijvoorbeeld 40 procent van de wereldbevolking geen schoon drinkwater heeft. In de oceanen verdwijnen jaarlijks vele miljoenen tonnen plastic.

Van de circa acht miljoen planten- en diersoorten op aarde (waarvan maar een klein deel bekend en beschreven is) worden volgens het rapport tussen de 500.000 en een miljoen soorten komende decennia met uitsterven bedreigd. Daaronder 3.000 gewervelde soorten en 40.000 plantensoorten. Van de 100.000 soorten die worden gevolgd voor de Rode Lijst van de natuurbeschermingskoepel IUCN is 25 procent bedreigd.

Biodiversiteitsevaluatie

Het VN-rapport is de nieuwe, wetenschappelijke synthese van de staat van de natuur en haar ecosystemen. Het is het best mogelijke advies van de wetenschap aan regeringen en beleidsmakers om de crisis van de natuur en de biodiversiteit te beteugelen, aldus IPBES-voorzitter Watson. “Beleid, inspanningen en acties – op elk niveau – zullen alleen kans van slagen hebben als ze gebaseerd zijn op de beste wetenschap. Dit is wat ons rapport biedt.”

Het is voor het eerst sinds 2005 dat zo’n biodiversiteitsevaluatie verschijnt, en het is de eerste die officieel door de 132 CBD-lidstaten is goedgekeurd. Aan het rapport is door 150 wetenschappers uit vijftig landen drie jaar gewerkt. Het bevat meer dan 15.000 verwijzingen naar wetenschappelijke studies en naar de voorheen verwaarloosde ervaringskennis van inheemse volkeren, alsmede mogelijke scenario’s en aanbevelingen om de crisis het hoofd te bieden.

Het rapport moet de basis zijn voor een nieuw biodiversiteitsverdrag dat de CBD-lidstaten volgend jaar in Beijing, China, willen vaststellen. Met het oog daarop proberen de organisatoren rond de “stille crisis” van de biodiversiteit net zo’n gevoel van urgentie te kweken als rond klimaat. Zoals er in 2015 aan de vooravond van het VN-klimaatakkoord een “Parijs-momen” was, moet er rondom biodiversiteit nu een “Beijing-moment” komen.

“Het gaat heel slecht met de biodiversiteit, maar als we het snel en goed aanpakken kunnen we veel verliezen nog tegengaan”, zegt Ingrid Visseren-Hamakers, hoogleraar milieubeleid aan de Radbouduniversiteit Nijmegen en een van de mede-auteurs van het rapport. “Daarvoor is wel een wereldwijde transformatieve omwenteling nodig. En daar zit het probleem, want landen hebben natuurlijk allerlei economische belangen en zijn lang niet altijd gebaat bij ambitie. Maar we hebben de omwenteling nu gedefinieerd, en erkend dat die noodzakelijk is. De bereidheid is er, nu de praktische invulling.”

Die praktische invulling moet volgens Visseren-Ramakers komend jaar op de biodiversiteitstop in Beijing leiden tot een wereldwijd natuurakkoord, een Global Deal for Nature, een aanzet tot een grote omslag naar duurzaamheid waarin zowel gekeken wordt naar biodiversiteit als naar het klimaat.

Natuur en biodiversiteit zijn namelijk ook essentieel voor de strijd tegen de klimaatverandering. Bossen en oceanen nemen de helft van de CO2-uitstoot op. Toch is de afgelopen vijf jaar een oppervlakte van vijf keer Engeland aan tropisch regenwoud omgehakt, vanwege de wereldwijd onverzadigbare behoefte aan rundvlees, sojabonen, palmolie en biobrandstoffen.

Please note that this information has expired.